Als je van een onderwerp een beetje verstand hebt en je in staat bent te volgen hoe de Haagse politiek daarmee omgaat, dan schrik je je rot.
In de jaren zeventig was Den Haag gedeeltelijk mijn werkterrein toen ik daar samen met de te vroeg overleden Feike Salverda voor het VPRO-radioprogramma Embargo (voorloper van Argos) onderzoeksjournalistiek bedreef. De afgelopen vijftien jaar bemoeide ik me vanuit de werkgroep APO (Andere Publieke Omroep) onder de bezielende leiding van Antonie Dake meer als ideëel lobbyist met het mediabeleid. Vanuit een statig kantoor aan het Lange Voorhout ontwikkelden wij plannen ter verbetering van het mediabestel en de publieke omroep in een periode waarin volgens de regering vooral veel bezuinigd moest worden. De kern van onze boodschap luidde: focus op de oorspronkelijke kerntaken van de publieke omroep, informatie en cultuur, versimpel de verzuilde bureaucratie en stop met de STER-reclame. Ook schreef ik in de Volkskrant (14/12/2002) een pleidooi voor een echt nieuw mediabeleid, met als vertrekpunt een totaal nieuwe mediawet.
Het omroepbeleid stelt al jaren weinig voor. De mediawet, die eigenlijk een uit de hand gelopen omroepwet is, wordt juridisch gezien een steeds groter gedrocht. Maatregelen zijn altijd halfslachtig, aangezien ze een gevolg zijn van slappe omroeppolitieke compromissen. En de omroepbonzen in Hilversum koesteren liever de status quo dan de dupe te willen worden van vervelende besluiten.
Als lobbyist volgde ik de omroeppolitiek op de voet. Ik las de media-passages in de partijprogramma’s, praatte met de omroepspecialisten van de Tweede Kamer en volgde urenlange oeverloze hoorzittingen en debatten. Leuk of boeiend was anders. Op een doodenkele uitzondering na moest ik vaststellen dat de omroep-experts niet echt in de wereld van de media geïnteresseerd bleken en bar weinig begrepen van wat zich in Hilversum afspeelde. Ze konden zich verschuilen achter de opvatting dat de politiek op afstand moet blijven van journalistiek en cultuur.
Illustratief is hoe minister Arie Slob de afgelopen vier jaar consequent de traditie van op de oude voet met de media doormodderen, voortzette. De NRC (16/3/21) bracht dat mooi in kaart. Hij kwam met een halfslachtig plan om reclame voor acht uur ’s avonds te verbieden. Ik denk niet dat dat gaat gebeuren. Slob wilde meer met media in de regio doen, bijvoorbeeld door NPO 3 vrij te maken voor de regio. Dat plan sneuvelde ook. Verder ondernam hij nog pogingen om het toezicht op de omroep te reguleren, de ledendrempel te verlagen en de hoge beloningen, vooral in de top van de omroep, wat terug te schroeven. Veel van wat hij voorstelde, moest hij doorschuiven naar een volgende regering, die er vermoedelijk niks mee zal doen.
En dat in een tijd dat zich op alle fronten in de wereld van de media hele interessante veranderingen voltrekken. De Seven sisters (oliemaatschappijen) van vroeger hebben plaats gemaakt voor de Big Five. Een naam die staat voor de grootste internetgiganten, die zich vooral aan het internet willen verrijken in plaats van zich te bekommeren om kwaliteit, vrijheid en bescherming van ieders privacy. In een tijd ook waarin cyber wars de conventionelere manieren van oorlog voeren naar de achtergrond verdringen. Een tijd waarin de digitale techniek zich spectaculair ontwikkelt, waarin fake news en complottheorieën hoogtij vieren, waarin de datajournalistiek de wereld doet schudden en allerlei vormen van mediaverslaving de kop op steken.
Hoog tijd kortom om afscheid te nemen van de oude media die op hun laatste benen lopen en een einde te maken aan de verzuiling, de kijkcijferitus, de bureaucratie, de STER-reclame (waar Loekie de Leeuw weer terugkeert) en al die andere relicten uit de vorige eeuw.
Hier zijn mijn formatietips voor 2021 – 2025:
- Ga op zoek naar een bewindspersoon die affiniteit heeft met media, informatie en cultuur. Iemand die het mediabeleid echt wil hervormen.
- Schets een kader voor een nieuw mediabeleid, dat uitgaat van de sterk gewijzigde maatschappelijke, economische en technische omstandigheden.
- Reorganiseer de media in Nederland. Hef het verschil tussen publieke en commerciële media op.
- Ontwerp een compacte nieuwe mediawet, waarin het hierboven aangegeven kader en de bijbehorende reorganisatie verankerd zijn.
- Focus op inhoud, kwaliteit, vrijheid van meningsuiting.
- Leg de leiding van de media in handen van een hoofdredacteur.
In meerdere boeken en publicaties heb ik deze ideeën verder uitgewerkt. Het spreekt vanzelf, dames en heren verkenners en formateurs, dat ik graag bereid ben dit programma toe te lichten en met feitenmateriaal te onderbouwen.
En wie nu, dit lezende, mocht denken dat ik gespeend ben van realiteitszin, zit ernaast. Ik realiseer me als geen ander dat ook ik een van de vele roependen in de Binnenhofwoestijn ben. Dus slaap vooral lekker verder, in Den Haag en Hilversum.
