Dag 9 schreef ik dat ik bij Rien Vroegindeweij mijn licht wilde gaan opsteken om meer te weten te komen over de literatuur in onze buurt. Ik bel aan op de Schietbaanlaan 124 a. De Rotterdammoloog doet open.
“Ons instituut, waar Jan Oudenaarden mee begonnen is, schrijft boeken over Rotterdam, geschiedschrijving en hedendaagse teksten. Ik woon hier al veertig jaar. In een huurhuis. Als een zeer betrouwbare huurder. Hier achter zit een Blijf van mijn lijf-huis. Daar hebben we overleg mee. We moeten ze wel eens tot de orde roepen. Ik voel me thuis op de Schietbaanlaan, maar ik zal nooit zeggen dat ik uit Middelland kom. Delfshaven is voor mij achter de brug.”
Waren er momenten dat je hier minder prettig woonde?
“Jazeker. We hebben hier alles meegemaakt. We hebben wel eens heel allochtoon volk hier boven gehad. Die stonden op het balkon te wassen en het waswater liep bij ons naar beneden. Dat heeft niet zo lang geduurd, want ik ben ook niet achterlijk. Ik heb de straat waar we op uitkijken, de van der Poelsstraat, wel eens vergeleken met een paadje in de woestijn. Zo’n teringzooi was het. En daar bij de singel lagen dooien in het gazon, na een schietpartij. Een andere keer mochten we niet naar buiten omdat een gek een dokter met een geweer gegijzeld hield. Wij zaten in het schootsveld. Maar nu is het heel prettig wonen. Een heerlijke buurt. Je hebt er alles.”
Welke belangrijke schrijvers zijn met Middelland verbonden?
“Anna Blaman woonde op meerdere plekken in deze buurt en Willem Elsschot schreef zijn roman Villa des Roses (1913) in de Snellinckstraat. En M.J. Brusse, die het kinderboek ‘Boefje’ schreef, woonde ook in die straat. Frans Vogel heeft hier nooit gewoond. Wel zijn vriendin Hansje de Reuver, maar ze wonen al lang niet meer samen.”
Het beste beeld van de literatuur in Middelland geeft de gids ‘De Blamanroute’ (uitgeverij Douane), een literair-historische wandeling door Rotterdam West, geschreven door Rien Vroegindeweij en Jan Oudenaarden. Ongeveer acht pagina’s zijn aan Middelland gewijd. Ik citeer: “De Schietbaanlaan zouden we de meest ‘literaire’ straat van Rotterdam kunnen noemen. Niet alleen hebben er dichters en schrijvers kortere of langere tijd gewoond en gewerkt, ook de fictieve deurwaarder Dreverhaven uit de roman Karakter van F. Bordewijk (1884-1965) had er zijn vaste adres.” En iets verderop: “In de tijd dat een allochtoon of medelander nog een gastarbeider werd genoemd, was hier een cafeetje of theehuis gevestigd, dat Schietbaanlaanbewoner Rien Vroegindewij beschreef in het gedicht Blues voor een Turks café.
In het diorama
Van de winteravond
Glinsteren de koepels
Van Constantinopel
Onder de kleine lichtbak
van café Kader
op de Schietbaanlaan
Binnen op de bar
tikken de stenen van
het triktrak der
herinneringen. Onder
het portret van Atatürk
drinken twee sombere
muzelmannen thee.
Koperen schalen
drijven op een zee van
plastic tafelkleden.
In een hoek roept
De juke-box Allah
aan, over de verlaten
Schietbaanlaan
Minstens zo interessant is de bundel ‘Boulevard in Poëzie’ (een uitgave van de stichting Boulevard) die Rien in een van zijn boekenkasten opduikt. Negen en twintig gedichten staan er in. Van dichters als Alfred Kossmann, Marga Zwirs, Rickus Waskowski en Anna Blaman. De ondertiitel luidt: Gedichten rond de Mathenesserlaan en de Heemraadssingel. Plus een kaartje dat verwijst naar huizen en gedichten. Achttien nummertjes slaan op Middelland. Vooral bij de nummers 14 en 15, de mooie gedichten van Marieke van Leeuwen, sta ik wat langer stil.
Ik las Vaandrager die dichtte dat Blaman niet kon schrijven.
“Bij Cor kon niemand schrijven. Hij verdroeg niet veel in zijn omgeving van mensen die ook een pen vast konden houden. Zo zit dat. Maar het is wel geinig om te zeggen. Het is heel Rotterdams. Maar Blaman was natuurlijk wel de enige PC Hooftprijs winnares die Rotterdam ooit heeft gehad.”
En hoe zit het met de dichter Hans Sleutelaar? Die woont weer in de buurt.
“We hebben net zijn tachtigste verjaardag gevierd. Hij is hier naar toe gekomen vanwege droeve omstandigheden. Hij woonde in Thailand. Inmiddels is zijn vrouw, Kristien Warmenhoven, overleden. Zij komen beiden hier vandaan. Hij is teruggekomen op zijn oude stek bij de Essenburgsingel. Nu ineens is zijn verzameld werk uitgegeven, was er een avond in de schouwburg en zijn er interviews.”
Slotvraag. Hoe kijk jij aan tegen de identiteit van Middelland?
“Crooswijk is een begrip. Of Delfshaven. Middelland niet.”
