DAG 39: De sterkte en zwakte van Mooi (er) Middelland, tussen een 6 en een 9.

Toen ik eerder deze week mijn cursus ‘Rotterdam voor gevorderden’ aan het voorbereiden was ontving ik per mail versie 2 van het 21 pagina’s tellende programma ‘Mooi, mooier Middelland’. De neerslag van een uniek cocreatie-proces. Lot Mertens vroeg ook om kritiek. Ik dacht gelijk aan twee dingen: Hoe zijn ze elders met wijkontwikkeling of ‘wijkmaken’ bezig, en hoe evalueer je zo’n proces?
Als ik denk aan mijn werkervaringen op plekken in Afrika, de Kaukasus, Turkije en Oost-Europa, dan besef ik hoe veel verder en beter we hier bezig (kunnen) zijn met het nadenken over en veranderen van delen van onze stad. Al is het minstens zo interessant om op zoek te gaan naar plaatsen in de Westerse wereld waar we juist van kunnen leren. Ik denk in eerste instantie aan Amerika en Engeland, Scandinavische landen, maar ook aan voorbeelden in Spanje en Brazilië.
Dan het punt evaluatie. Daarvoor heb ik in de loop der jaren een soort methode ontwikkeld. Ik begin meestal met het uitdrukken van een eerste algemeen oordeel in een cijfer tot tien. Daarna volgt een sterkte-zwakte analyse, gevolgd door detailkritek en ter afronding mag de zelfkritiek niet ontbreken. Concreet vertaald naar de cocreatie in Middelland op dit moment geef ik als spontaan eerste oordeel een 6 tot 7. Ruim voldoende dus, maar het moet aansporen om op een 8 of 9 uit te komen. Wat ik sterk vind is het enthousiasme in de wijk, de vele initiatieven, de inbreng van ambtenaren en bewoners, de opstelling van de burgemeester. Zwak is wat mij betreft het gebrek aan een toekomstvisie op de wijk als richtsnoer voor het beleid, nog onvoldoende gelijkwaardigheid tussen de buurtbewoners en de vertegenwoordigers namens de gemeente en de hoogte van het beschikbare budget, zo’n € 2,3 miljoen per jaar.

Mijn detailkritiek vertaal ik hier in een aantal denkbeelden of adviezen:

• Werk meer met ambtenaren die in de wijken werken waar ze wonen.

In eerdere blogs (zie ook Dag 36 en 37) heb ik meer over dat idee geschreven. Baseer het werving- en selectiebeleid daar ook op. Of betrek bewoners die veel voor de gemeente werken in dat beleid. Een mooi voorbeeld daarvan is Els Desmet , die in Middelland woont en de tekst van ‘Mooi, mooier Middelland’ heeft geschreven.

• Bevorder de gelijkwaardigheid in het proces door bewoners er nog actiever bij in te schakelen en ze ook voor hun inbreng te honoreren. Begin met het betalen van presentiegeld. Sommige vrijwilligers zijn meer waard dan sommige ambtenaren.
• Het is goed om veel te doen met bestaande goede plannen en initiatieven, maar in het vervolg van het proces kan het geen kwaad om in programma’s meer toekomstgerichte ideeën op te nemen: aangeven op welk nieuwe scenario je op welke termijn wilt uitkomen en hoe je daar naar toe wilt werken. Zowel qua lokale democratie als wijkeconomie. Het kan interessant zijn om de begroting van Middelland te vergelijken met gemeenten in deze regio met een vergelijkbaar aantal inwoners (Brielle, Cromstrijen, Korendijk, Westvoorne en Zederik). Die werken met aanzienlijk meer budget dan Middelland. Je kunt in zo’n geval de rijksbijdrage aan de gemeente vervangen door een nieuwe gemeentelijke bijdrage aan een buurt. Daar kun je vervolgens een nieuw wijkfonds als WIJF in Delfshaven plus eventuele inkomsten uit bepaalde lokale heffingen en huur- en grondopbrengsten, enz. aan toevoegen. Een kwestie van anders denken en doen. Vergeet ook niet om een overgangsregime te beschrijven om weer een stapje verder te komen.

Kwaliteitscode
Het laatste onderdeel van elke verantwoorde evaluatie bevat een flinke dosis zelfkritiek. Wat doe ik, wat doen wij niet goed? Wil ik te veel, te snel? Weet ik nog te weinig? Wat vaak werkt is het maken van een kwaliteitscode en de criteria die je daar in beschrijft langs lopen. Ik geef hier een eerste voorzet. Een soort checklist met tien kernvragen:

1. Wat zijn de hoofdzaken? Zijn die voldoende aan bod gekomen?
2. Hebben we de bewoners (in voldoende mate) bereikt?
3. Zijn we op schema, op tijd?
4. Kloppen de cijfers in ons verhaal? (Krijgen we genoeg? Is het geld goed verdeeld? Hoe zit het met de doelmatigheid? Hoe bevorderen we de inkomsten? Is er sprake van overschrijdingen? Waar kunnen we op bezuinigen?)
5. Hoe hebben we gecommuniceerd?
6. Geven we genoeg ruimte aan nieuwe ideeën?
7. Hebben we fouten gemaakt? (Wie was daar voor verantwoordelijk? Is de fout hersteld? Hoe kunnen fouten in het vervolg voorkomen worden?)
8. Wie wordt er beter van de plannen die we gemaakt of voorgesteld hebben?
9. Is er gedacht aan vormen van zelfbeheer en gebruik van nieuwe burgerrechten? Wanneer is ons project een succes?

Ik heb ook als bewoner aan het proces mee gedaan. Via twee werkgroepen en met de sessies tijdens de wijkbijeenkomsten van Mooi(er) Middelland. Van mijn tips op de geeltjes heb ik niks terug gezien. Bijvoorbeeld het idee om een zorgstraat te maken. Nu de zorg gedecentraliseerd is en nieuwe winkels moeilijk van de grond komen leek het me een aardig idee om een rijtje zorgwinkels op de Middellandstraat te plannen. Een opvoedspreekuur, een klusbedrijfje om rollators te repareren, een trimsalon en een loket van de Zorgvrijstaat. Ik begreep dat een enkele winkelier in de werkgroep niet op zo’n raar idee zat te wachten en dat het daarom is afgevoerd. Ook heb ik een eerste versie van een communicatieplannetje voor Middelland geschreven waar nog niks mee gebeurd is. Als ik iets niet wil is het om daarover te zeuren en klagen. Natuurlijk snap ik dat je niet gelijk alles kan doen en dat ideeën domweg niet goed genoeg kunnen zijn. Wat ik wel voorstel is dat de serieuze ideeën in een bijlage bij het verhaal worden opgenomen of dat er gedacht wordt aan een vorm van verantwoording of beantwoording aan bewoners die daar prijs op stellen. Schijninspraak moet je niet willen. En je moet voorkomen dat bewoners die bereid zijn mee te doen teleurgesteld afhaken. Ik ga gewoon door. Mijn ideeëndrift is onstuitbaar. Leve Middelland.