Hoe kom je tot een verantwoorde keuze over de inzet van geld in een buurt als Middelland? Over die vraag brak de gemeentelijke spil in het veranderingsproces in dit deel van Rotterdam-West, Lot Mertens, zich al een tijdje het hoofd. En zij niet alleen. Na enig denken, schrijven en verzamelen van andere meningen hierover besloot ze om met de democratie te gaan experimenteren. Met een knikkerspel (zie dag 94) en een loterij. In zijn pamflet ‘Tegen verkiezingen’ schrijft de Belgische cultuurhistoricus en schrijver David van Reybrouck een goed gefundeerd pleidooi voor een democratie gebaseerd op loting. Hij schrijft: “Het lijkt of de politiek zich opgesloten heeft in haar eigen kasteel en bang vanachter de gordijnen naar het rumoer op straat zit te spieden. Niet de beste houding. Ze wakkert de onrust allen maar aan.” En: “Het is heel simpel: of de politiek gooit de deuren open, of ze worden binnen afzienbare tijd ingebeukt door boze burgers.” Als blauwdruk voor een democratie gebaseerd op loting verwijst hij naar de Amerikaanse onderzoeker Terrill Bouricius die het wetgevend proces (in het hier beschreven model) onderbrengt in zes organen, “omdat je tegenstrijdige belangen met elkaar moet zien te verzoenen.” Hij gelooft in het gefaseerd werken in kleine groepen. Om concentratie van de macht te voorkomen bestaat het vierde orgaan uit ‘de burgerjury’, waarvoor volgens van Reybrouck de tijd nu al rijp is. Bovendien is zo’n jury een garantie voor legitimiteit.
Daarom zei ik uiteraard geen nee toen Lot Mertens mij onlangs vroeg om aan het loterij-experiment mee te doen. Het werd een fantastisch avontuur. Uitgangspunt voor ons was een miniexperiment met een bewonerspanel.
Daarvoor benaderen we eerst een notaris. De notaris in Middelland wilde of kon niet, maar Fokkema Linssen aan de Heemraadssingel 131, kant van het Nieuwe Westen, reageert enthousiast. We leveren de stratenlijst van Middelland en een aantal conceptspelregels aan. Het postcodegebied 3021 telt voor Middelland 43 straten. Door langere straten meer dan 1 keer in de pot te doen komen we uit op 55 loten met straatnamen er op, die we stuk voor stuk nummeren (zie foto). Daaruit trekt notaris Erik Linssen 15 straten. Vervolgens verstrekken we informatie over de huisnummers per straat en trekken daaruit uiteindelijk 15 nummers. Met die lijst gaan Lot en ik op pad. De eerste gelote bewoner is Mark Boute, woonachtig op de 2e Middellandstraat. Hij herkent mij als Middellandman en volgt Mooi, Mooier Middelland. Mark is actief in de vereniging van huiseigenaren en zegt mee te willen doen aan ons experiment.
Nummer twee is Hans van Rijswijk uit de Van der Poelstraat. Hij lijkt zich een beetje overvallen te voelen omdat er ook een camerajournalist van de lokale TV bij is. Hij stuurt een aardig mailtje dat hij niet bij het eerste gesprek op 3 september aanwezig kan zijn, maar dat hij graag verder wil praten. Ook laat hij weten dat zijn buurvrouw hem wel wil vervangen. Marita woont boven Toko Middelland, waar ze achter de toonbank staat. Als ondernemer maakt ze gelijk duidelijk dat ze meer parkeerplaatsen voor haar klanten wil. Ik koop een zak cassavechips. Smullen.
Het volgende adres is op de Jan van Avennestraat. Daar zit Hillery in het raam met haar kind. Ik vraag of ze wel eens boodschappen doet in Toko Middelland. Haar antwoord is ja. Ze wil graag als burger haar stem laten horen en komt naar de eerste meeting in lunchroom Iety. Ze meldt ons nog dat ze de reportage over de loting op TV heeft gezien.
Dan vangen we aan het eind van de middag bij vijf adressen achter elkaar bot: op de Jan Sonjéstraat, de Velsenluststraat, de Essenburgsingel, de Beukelsdijk en de Schietbaanlaan. Gelukkig blijkt de familie Soares in de Robert Fruinstraat wel thuis. Andrea toont zich enthousiast. Hetzelfde geldt voor Souhaila uit de Jan van Vughtstraat. Zij werkt in de zorg en beklaagt zich over ratten.
De volgende dag beginnen we in de Lieve Verschuierstraat. Daar wil een aardige oudere dame liever niet dat we boven komen. We mogen wel onze uitnodiging en wat info op de trap achterlaten. De dame zegt: “Ik ben in de tuin, maar ik wil het wel hebben over de mensen die planten jatten uit mijn bloembak op de stoep.” Ze bedoelt dat ze ’s zomers vooral in haar volkstuin is en nu even thuis is voor de post en de planten. We willen beslist nog een keer bij haar langs. Misschien gaat ze nog op onze uitnodiging reageren.
Hierna strikken we nog twee vriendelijke bewoners van Turkse komaf, woonachtig in de Claes de Vrieselaan en de Volmarijnstraat. Daarnaast treffen we Jeroen op de Rochussenstraat en een Griekse vrouw in de Jan Sonjéstraat. Buurtbewoner M. van der Laan, die vraagt of we verder geen gegevens over haar willen verstrekken, doet ook graag aan het panel mee. We voeren een plezierig gesprek met haar in de deuropening van haar huis. Bij de drie personen die we voor de tweede keer niet thuis treffen, doen we een brief in de bus met het verzoek contact met ons op te nemen. We zijn enorm blij met de eerste resultaten. Van de vijftien uitgelote Middellanders reageren er in eerste instantie maar liefst twaalf en vrijwel iedereen is positief. Het bevestigt in wat voor leuke buurt we leven, werken en wonen. We gaan eerst gezamenlijk kennismaken en thee drinken, en degenen die mee doen ontvangen ook een cadeaubon. Ondertussen denken we ook al na over de vraag hoe we deze loten uit de loterij verder bij Middelland en de besluitvorming over het te besteden budget kunnen gaan betrekken. Lot noemt onze nieuwe vrienden en vriendinnen al ‘de raad van zwaarwegend advies’. Leve de nieuwe democratie.
