DAG 1: De buitenkant van Middelland

Dit is het begin.[i] De eerste dag van de honderd dagen die de speurtocht door mijn eigen buurt zal gaan duren. Als je iets grondig wilt uitzoeken, dan kan het geen kwaad je vooroordelen als uitgangspunt te nemen, om vervolgens aan het eind van het traject te kijken wat daarvan is overgebleven. Op het eerste gezicht is Middelland een nogal saai niemandsland tussen het Oude Westen en het romantische Delfshaven. In hoeverre klopt dat? Ik neem direct de proef op de som en besluit tot een wandeling langs de grenzen van de wijk.
Hoewel ik wil gaan focussen op de binnenkant van Middelland, begin ik met de buitenkant. Mijn huis ligt bijna op de hoek van de Mathenesserlaan en de Heemraadssingel. De tragiek van het hoekhuis is dat je met meer lawaai te maken hebt en de tuin klein is. Pekka, onze Zwitserse witte herderin, wil niet dat we het huis verlaten. We zien haar smekende kop tussen haar voorpoten achter het raampje van de voordeur. Om 14.00 uur ga ik links de hoek om de singel op, vergezeld door een jonge filosoof die grossiert in trefzekere waarnemingen en relevant beeldmateriaal. Passeer de plek waar ik vaak mijn Aziatische vriend aantref, die zich, meestal in horizontale stand, vastklampt aan de verticale paal van een verkeersbord. Er waait een fris herfstwindje en regelmatig laat de zon zich zien. Daar doemt het huis van buurman Broekje op. Hij dankt die bijnaam aan het feit dat hij – weer of geen weer – altijd in een korte broek loopt. De singel kleurt helemaal groen door de vermeerdering van het klein kroos. Gisteren vertelde een buurtbewoner mij dat haar hond dacht dat je op dat groen kon lopen. Op de hoek van de Nieuwe Binnenweg ligt The Other Place, een ontmoetingsplek van de Hells Angels. Het schijnt dat ze op de eerste verdieping, waarvan de ruiten zijn geblindeerd, hun eigen ruimte hebben waar ze elkaar op gezette tijden ontmoeten.

Subway komt, Dizzy gaat
De metrohalte Coolhaven markeert de eerste hoek van de rechthoek waardoor Middelland gevormd wordt. Ik sla linksaf de Rochussenstraat in. We zijn in ‘wijk 3’, volgens een bordje. Verderop rechts ligt het oude GEB-gebouw waar nu jongeren zijn gehuisvest. (De mooiste naam bij de brievenbussen is die van Querina Quaaitaal.) Ik vraag me af of dit gebouw aan de overkant van de straat deel uitmaakt van Middelland. Helaas zit het dakterras op slot omdat men zegt last van junkies te hebben.
Aan de goede kant van de Rochussenstraat, vlakbij de hoek van de Claes de Vrieselaan, ligt een merkwaardig gebouw waar Peritus zetelt, evenals de vereniging van jonge ondernemers ROGIAD. Als er echt gebeurt wat op het raam wordt aangeprezen, dan ben ik van de partij, maar het swingt er niet. Ik kijk naar binnen en zie niemand. De tweede hoek van Middelland is waar de Maastunneltraverse de Rochussenstraat ontmoet. Daar begint de ’s Gravendijkwal, en in het verlengde daarvan de Henegouwerlaan, een interessante, spannende straat. Nieuw is het grote Subway-café. Mijn tweede stem vraagt of dit mijn nieuwe vaste stek wordt? Nee dus. De mannen achter de counter zeggen dat hier vooral studenten van de Hogeschool en mensen van het Erasmus Medisch Centrum komen. Buiten staat een enigszins verwarde man. Er komt een meisje naar buiten dat een selfie maakt met de Subway op de achtergrond. Iets verder ligt een Chinese massagesalon met kerstversiering in het raam. Je kan je hier laten schrapen, ‘quasar’ heet dat, maar ook een melkmassage behoort tot de mogelijkheden. Dan naderen we het legendarische jazzcafé Dizzy. Vroeger was dat een centrum van het uitgaansleven in Rotterdam, nu is het zieltogend. Vanavond treedt er nog wel een trio op, maar voor het eerst zie ik dat Dizzy dicht is. Dat doet me toch pijn.

De probleemzone
Ik steek de Nieuwe Binnenweg over naar de Club OQ die probeert aan het begrip ‘nachtclub’ een nieuwe inhoud te geven. Op de brievenbus hangt een lijst met schimmige BV’s. Ook schimmig is Salon 93, waar op de gevel de woorden ‘Uitsluitend massage’ staan. Al voor €35 .Via een anonieme recensie op internet komt de aap uit de mouw: ’Deze massage is nog lekkerder dan seks’.
Hierna beland ik in een gebied waar veel wordt gedaan voor de dak- en thuislozen, al dan niet vanuit religieuze drijfveren. Sommige wijkbewoners beschouwen dat als overlast. We zien de Deutsche Evangelische Gemeinde Rotterdam, een opvang van de Bouman Stichting (GGZ-instelling voor verslaafden), een Boeddhistisch meditatiecentrum en een huis van de zusters van Moeder Teresa waar een heleboel mensen gratis eten krijgen voorgeschoteld. Na de 1^e Middellandstraat begint de Henegouwerlaan.
Daar is de Hair Factory, ‘de haarfabriek’. Er wordt veel met haar gedaan in Middelland. Van speciale kapsalons, pruiken, Braziliaans haar tot een haarkliniek. Achter sommige ruiten hangen affiches met de tekst ‘Schoon genoeg van vieze lucht’. Of: ‘Vieze lucht voor alle Rotterdammers’. Een actie die leidde tot het verbieden van vrachtverkeer van en naar de Maastunnel. Ineens doemt de coffeeshop van Ben Dronkers op. De vrouw achter het loket bevestigt dat hij hier ooit begon met wat uitgroeide tot Sensi Seeds. “Ben is hier nog maar zelden”, zegt ze. “Hij woont in het buitenland.” Aan de muur hangt een Bijbeltekst:: ‘En God zei: Zie ik geef u al het zaaddragend gewas op de gehele aarde… enz.’ We kunnen een frisbee van hennepplastic kopen.

Het huis van Fortuyn
De derde hoek van de wijk komt in zicht. Bij de Statentunnel en het begin van de Essenburgsingel waar het wemelt van de fietstrommels. Tussen deze singel en het spoor is een bijzonder klein natuurgebied plus tuin dat je door het hek van de Spoortuin bij de Blijdorptunnel kan bereiken. Ik loop langs de Montessorischool naar het GW Burgerplein waar Pim Fortuyn resideerde. Mijn gedachten gaan terug naar de dag in 2002 waarop hij vermoord werd. Toen stonden we met tientallen emotionele Rotterdammers voor zijn woning. Het maakt een verlaten indruk.
De laatste hoek van Middelland is bij de RVS-flat met het oude logo (bejaarde man en vrouw met paraplu) waar de dichter Hans Sleutelaar niet zo lang geleden is neergestreken
Bij de rotonde begint de Heemraadssingel. Aan het eind van de Graaf Florisstraat zie ik een kubus met foto’s van de Graaf Florisstraat. Kunst of humor?

Op een blinde muur van de Schietbaanlaan staat geschreven: ‘De zomer schiet met een baan van licht over de laan als door een raam dat open staat. De winter slaat het dicht.’ De woorden zijn van Rien Vroegindeweij. Als we bij het pand komen waar ze haarprothesen maken, besluiten we dat er in Middelland sterke accenten vallen op zorg, seks en religie, maar dat de aandacht voor haar de kroon spant. We hebben de randen van de wijk afgetast, maar de vraag blijft wat zich allemaal binnen die rechthoek die Middelland heet, afspeelt.
Vannacht droomde ik over de Middellandse Zee, het gruwelijke vluchtelingengraf. Waarom halen we geen vluchtelingen naar Middelland?
Als daad van het ten onrechte in diskrediet geraakte begrip ‘solidariteit’. Of zouden ze er al zijn? Ik ga het uitzoeken. De wandeling duurde precies 100 minuten. In die tijd zijn we geen bekenden tegengekomen.

[i] Dit is het begin was de naam van een Vara-radioprogramma waar ik lang aan meewerkte. In die tijd riep men tijdens demonstraties: ‘Dit is het begin. Wij gaan door met de strijd.’