DAG 100: De laatste wandeling

De 100 dagen buurtonderzoek zitten er bijna op. In het midden van de avond van 29 december 2016 begeven de huisfilosoof (die mij ook op de eerste wandeldag vergezelde) en ik ons naar buiten. Het is vrieskoud, pikkedonker en er hangt een dunne, bijna sprookjesachtige mist. We kijken omhoog en zoeken tevergeefs naar de maan en de sterren. De relatieve stilte wordt soms onderbroken door mannen die stiekem vuurwerk afsteken. We gaan wandelen en tussendoor terugblikken. Welke kant zullen we op gaan? De meegenomen vuilniszak dwingt ons in de richting van de container op de hoek van de Volmarijnstraat en de Heemraadssingel. “Uiteindelijk zijn de honderd dagen uitgesmeerd over een periode van zestien maanden”, vertel ik mijn metgezel, “maar die tijd is voorbij gevlogen. De tussentijd was vooral nodig voor productie en research, andere noodzakelijke bezigheden, maar soms ook om weer even op adem te komen.” Ik herinner me nog goed dat de eerste speurtocht (zie DAG 1) langs de buitengrens van Middelland was. We beschreven vooral wat we zagen en ik durfde te beweren dat ik mijn buurt toen als slecht geïnformeerde bewoner vooral als een saaie rechthoek in het westen van Rotterdam ervoer. Nu kunnen we die mening als kletskoek afdoen. Want wat is een buurt boeiend en spannend als je de moeite neemt je er in te verdiepen. “Vanmiddag stond er een verhuiswagen voor café The other place”, zegt de huisfilosoof, “en er werden spullen naar beneden getakeld.” Op de eerste verdieping hielden de Hells Angels – vaak op maandagavond – geheime bijeenkomsten, maar daar is de laatste tijd de klad in gekomen. “Ik denk dat er een lid van de Bandido’s in stukjes is gehakt en via de verhuislift naar beneden is afgevoerd.” We zien dat er een houten plaat voor het raam is aangebracht en binnen staan hoge ladders. Geen idee wat er verder met The Other place gaat gebeuren. Via via hoorden we ook dat de rommelmarkt van het Heemraadsplein gaat verdwijnen. Schande, als dat inderdaad zo is. We lopen de Nieuwe Binnenweg op. Daar zijn weer heel wat nieuwe zaken gekomen. Bakker Vlinder, waar mensen met een beperking werken, een massagesalon, eethuis Marakesh II en een nieuw kebabwinkeltje op de middenberm bij de Claes de Vrieselaan. Op de deur van koopjeswinkel Furkan Impex hangt de tekst ‘harder duwen’. Dat wordt onze wens voor 2017.

In de oudste avondwinkel van Rotterdam maken we een praatje met meneer Laamari. “Ik kom uit het achterlijke land Marokko”, grapt hij, “en ik sta hier achter de toonbank zolang God het wil. Ik ben zes keer beschoten, maar nooit geraakt. Die Antillianen zitten nu lang achter slot en grendel.” Hij zwaait met een groot hakmes, het wapen waarmee hij overvallers schrik weet aan te jagen.

Om de hoek is café ‘Easy’ waar Mar de scepter zwaait. “Mensen van Mooi, mooier, Middelland willen dat dit rijtje cafés weg gaat. Ze zeggen dat ze de boel hier willen upgraden en er een yuppenwijk van willen maken. Met Nijntje-borden.” Ik zeg dat ik zal proberen daar als Middellandman een stokje voor te steken. De cafés horen er bij en voorzien duidelijk in een behoefte. In de rookruimte spelen zwarte mannen spelletjes en de muren worden opgevrolijkt door de glaskunst van Moniek van Munster: “In mijn vrije werk geef ik vorm aan mijn liefde, verdriet, pijn, ervaringen en dromen.” (zie foto).
Volgende maand luidt het kunstthema in Easy ‘handen’.
We slenteren verder. Een hondje is zo van het vuurwerk geschrokken dat het geen poot meer wil verzetten. Wat verderop staat een Marokkaan met muts in een met wit kerstlicht versierd stuk van de Schietbaanlaan naast zijn stationair draaiende auto.“Ik woon aan de overkant en ben mijn accu aan het opladen.” Hierna houdt hij een indrukwekkend pleidooi om als burgers allemaal rustig en relaxed met elkaar om te gaan.
We beseffen dat er in deze onbestemde tijd tussen Kerst en de jaarwisseling met een paar graden onder nul niet veel loos is in Middelland. Heel wat café’s, theehuizen en uitgaansplekken blijken gesloten te zijn. Toch mag dat onze pret niet drukken. Ik vertel mijn medewandelaar hoe gelukkig ik van Middelland ben geworden. “De wijk is echt voor me gaan leven. Er gebeurt hier zo veel meer dan ik wist en ik heb er het afgelopen jaar heel veel nieuwe buurtvrienden en -vriendinnen bij gekregen. Vorige week nog soesjes gegeten bij Marsja thuis, een nieuwjaarswens van Ger Bout ontvangen, met Radboud in de wachtkamer van de tandarts het leven doorgenomen, Najat een beetje op weg geholpen. Het is te veel om op te noemen.”

Op de 1^e Middellandstraat vraagt een dakloze ons om wat geld. Stom dat ik mijn muntgeld thuis heb laten liggen. We betreden de wereld van café Terminus, vol met kaartende mannen uit Oost-Afrika. Er staat mooie muziek op van Haile Gebru. De eigenaar biedt ons wat te drinken aan. Ik vraag naar Emmanuel, de vluchteling uit Eritrea, die ik op deze plek op dag 2 ontmoette. Maar helaas, de laatste tijd heeft hij zijn gezicht niet laten zien. Het is vanavond opvallend rustig. Ja, glimlacht de eigenaar, nog geen ruzie geweest vandaag.

We nemen een kijkje in Queens Palace. Van Oost-Afrika naar Las Vegas, binnen enkele minuten. Ik zie een enorme kroonluchter, veel spiedende camera’s en Engelse termen voor allerlei gokspellen: Multi Player, Random Runner, Rando Mania. Vroeger was hier de sex-bios. Nu zitten hier tientallen mensen hun goklusten te botvieren of hun verlies te verwerken. Er hangt een sfeer van depressiviteit en paranoia. Twee toezichthouders proberen de motieven van onze aanwezigheid te doorgronden. “Ik wil gokken”, lieg ik, “maar ik weet niet hoe ik moet beginnen.” Ze zien dat ik zinnen in mijn recordertje inspreek en vragen of ik daarvoor toestemming heb. De dialoog die daar op volgt loopt totaal spaak.

Bij het Middellandplein blijkt het leuke donkere café op het hoekje, waar veel Surinamers kwamen, plotseling te zijn verdwenen. Nu heet het Dubai City. Ik kan mijn ogen niet geloven. Het interieur is heel licht en er wordt in een ontspannen ambiance aan pijpen gelurkt. Volgens de nieuwe baas bestaat de doelgroep uit “mensen uit het Midden-Oosten”.

Er scheuren in een indioot hoog tempo twee auto’s voorbij. Kort daarna horen we een enorme klap. Eerst denken we aan vuurwerk, maar dan zien we allemaal mensen op de stoep en begrijpen dat het om serieus ongeluk gaat waarbij vijf auto’s betrokken zijn. Wonder boven wonder zijn er op het eerste gezicht geen doden of gewonden. Als er na een minuut of tien nog geen politie is, bel ik de meldkamer en zegt men daar dat er nog niemand gebeld heeft. Heel vreemd.

Op de terugweg langs de stille, in nevelen gehulde singel vertel ik hoe ik terugkijk op 100 dagen Middelland en wat ik verder van plan ben. “Middelland heeft veel meer potentie dan ik ooit voor mogelijk hield. De buurt kan, mede door zijn structuur en bevolkingssamenstelling, uitgroeien tot een schoolvoorbeeld van een nieuwe samenlevingsvorm, zowel in democratisch als in economisch opzicht. Daar is geduld voor nodig. Via het Mooi, mooier Middelland-experiment kunnen de eerste en volgende stappen in de gewenste richting worden gezet. Daarbij valt voor 2017 om te beginnen te denken aan:

• Het maken van een plan voor een MMM-centrum van waaruit het nieuwe Middelland kan worden bestuurd en ontwikkeld;
• Het maken en effectueren van een nieuw democratisch model, rekening houdend met de aanbevelingen van het Drift instituut van de Erasmus Universiteit. (Rapport: ‘Een kwestie van kiezen.’ November 2016) Mijn suggestie is om te beginnen met een projectorganisatiemodel, waarin evenveel bewoners als ambtenaren vertegenwoordigd zijn (zie DAG 97).

Het weblog van De Middellandman verandert op korte termijn in een boek. De webtekst wordt ingekort, aangevuld en voorzien van een verrassend slothoofdstuk. Met de voorbereiding hiervoor is al in de zomer van 2016 een begin gemaakt. Hoe meer ik mij in Middelland verdiepte, des te meer besefte ik hoe weinig ik nog van Middelland weet. Alle reden dus om me nog intensiever met mijn dierbare omgeving bezig te blijven houden. Tegenwoordig noemen ze dat ‘constructieve journalistiek’.
Dit is het begin. Wij gaan door met de strijd.