De komende weken wil ik proberen door te dringen tot de onderkant van Middelland. Tot arme en eenzame mensen en mensen met uiteenlopende sociale en andere problemen. Uit ervaring weet ik dat zoiets niet makkelijk is. In mijn journalistieke leven heb ik een kleine documentaire gemaakt over armoede in Duitsland, programma’s over de Haagse Schilderswijk, ik heb met harddrugsverslaafden crack gerookt voor de serie Eurodrugs, in Club Math, ons voormalige urban café bij de Mathenesserbrug, hadden we veel te maken met criminelen en illegalen en voor HP/De Tijd schreef ik een reportage over de buitenslapers in het gebied tussen de Gordelweg en de A20. Hierdoor weet ik hoe relatief begrippen als armoede en eenzaamheid zijn. Er zijn ook bewoners die uitstekend alleen kunnen leven en mensen die bewust met heel weinig gelukkig kunnen zijn.
Mijn onderzoek begint met personen die in Middelland beroepsmatig met de onderkant te maken hebben. Dat zijn wijkagenten, kerkelijke hulporganisaties, mensen in de horeca, dokters, onderwijzers en tal van vrijwilligers. Maar ook via dit dagboek vraag ik u om mij met andere bewoners in contact te brengen. Ook geef ik tijdens mijn wandelingen door de buurt mijn ogen zo goed mogelijk de kost. Het valt mij op dat er de laatste tijd ’s nachts minder zwervers langs de Heemraadssingel liggen. Weet u nog plekken in Middelland waar ik speciaal op moet letten? Ik houd me aanbevolen voor tips.
Wat vertellen de gemeentelijke en universitaire bronnen over de sociale problematiek in mijn buurt? De meest bruikbare informatie levert het project ‘Landschappen van armoede’ van de Erasmus Universiteit Rotterdam op. Ik lees daar dat onze kennis over armoede vooral bepaald wordt door tellingen en metingen, maar dat over het dagelijks leven van arme mensen bijna niks bekend is. Het onderzoek van Godfried Engbersen, Richard Staring en Annelou Ypeij, dat in Delfshaven is verricht, probeert die leemte enigszins op te vullen. Het gaat over duurzame armoede in stedelijke gebieden, de sociale werelden van individuen, sociale uitsluitingsprocessen en informele activiteiten. Er zijn zestig mensen uitvoerig geïnterviewd, vooral Turken en Kaapverdianen. Middelland is (helaas voor de Middellandman) niet apart uitgesplitst, maar het onderzoek levert wel veel interessante aanknopingspunten. Uit het rapport blijkt hoe moeilijk het was om het onderzoek uit te voeren, zowel de werving als het interviewen. Veel respondenten werden bij het beantwoorden van de vragen vooral gehinderd door gevoelens van schaamte. Armoede blijkt in Delfshaven veel voor te komen onder kinderen, (alleenstaande) vrouwen en ouderen. De Marokkanen hebben de laagste inkomens.
Morgen start ik mijn onderkant-offensief. Ik wil vooral nagaan hoe je mensen met sociale problemen een handje kan helpen en in hoeverre het mogelijk is om het samenleven met deze mensen te bevorderen. Mijn eerste aanpak komt neer op het observeren en benaderen van mensen tijdens mijn wandelingen door de buurt en het interviewen van enkele met Miiddelland verbonden onderzoekers en allochtone bewoners.
