Met buurtgenoot Els Desmet zoom ik in de UEB West in op het fenomeen armoede. Ze is goed op de hoogte van dit onderwerp en snapt de stad. In het kader van haar studie heeft ze strategieën om rond te komen onderzocht. Ik wil weten of je aan woningen in Middelland de armoede van bewoners af kunt lezen, en waar in Middelland je mensen met sociale problemen tegen kunt komen. 
Er ontspint zich direct een goed gesprek. In het verleden hadden we met zwervers en buitenslapers te maken, in deze buurt vaak langs de Heemraadssingel. Daar is nu opvang voor. De meeste lage huren vind je in de buurt van de Oostervant. Els: ”Echte arme mensen zullen eerder pensions zoeken of bij familie intrekken. Anti-kraak behoort ook tot de mogelijkheden. Je moet naar de gordijnen kijken. Of die er hangen of dat er bijvoorbeeld dekens voor in de plaats hangen.” Ik weet een voorbeeld van iemand die via Airbnb een kamer in haar huis verhuurt. We hebben het er over hoe mensen proberen rond te komen. Els noemt allerlei mogelijkheden. Men probeert te bezuinigen, te delen, slim gebruik te maken van de regels en instanties en mee te draaien in de informele economie. Ik moet daarbij denken aan de rommelmarkt op het Heemraadsplein waar mensen met lage inkomens spullen op de kop tikken of ruilen. En we hebben het over de vrouw bij AH die straatkranten verkoopt en de man met de rozen in het café. Vervolgens zetten we op een rijtje waar je armoede kan tegenkomen: op scholen, goedkope winkels, café’s, kerken, in portieken en parken, bij de dokter. Overal dus eigenlijk: logisch. Vooral een kwestie van goed kijken. Els mailt me nog een verhaal uit De Correspondent over ‘de psychologie van de schaarste’, met de intrigerende vraag: waarom nemen armen zoveel ‘domme’ beslissingen? Zoals lenen, minder sporten, meer drinken, verkeerd eten. Ergens lees ik dat mensen zichzelf uit de armoede zouden moeten helpen.
Ik maak een eerste schets van de onderkant. De huisfilosoof en ik gaan halverwege de middag de straat op. We gaan op zoek naar beelden die symbool kunnen staan voor sociale problemen, verpaupering en eenzaamheid. Bij de Schietbaanlaan zien we een hoekpand met rollluiken en grafitti. Dat ziet er wel lekker treurig uit. We passeren een Leger de Heils-container en arriveren bij de Bas, pardon, De Dirk.
Daar vragen we of we de bedrijfsleider over de buurt en zijn klanten mogen interviewen. We moeten een mail naar het hoofdkantoor sturen. In de winkel kun je de Voedselbanken steunen met statiegeldbonnen. Er hangt ook een mededeling waarin begrip wordt gevraagd voor het verzoek om de inhoud van je boodschappentas te laten zien. Vlak naast de Dirk ligt het Casino Queen’s Palace waar je je goklusten kan botvieren. Ik ga wat verderop in de Middellandstraat een café binnen met een mix van Surinamers en Nederlanders. Een man vertelt dat zijn vrouw hem heeft verlaten. Hij zei dat niet erg te vinden omdat het eten dat ze laatste keer mee naar huis had gebracht veel te zout was. De meeste bezoekers houden zich op in de rokersruimte. Er wordt heel matig geconsumeerd.
Ik neem een kijkje bij een nieuwe hamburgertent ‘Family Burger’. “Is Family burger een nieuwe keten?”, informeer ik. “Nee”, zegt de man achter de counter, “maar we proberen wel die indruk te wekken.” Ook verbloemt hij bewust dat hij van Marokkaanse komaf is. Hij vertelt dat ze grondig marktonderzoek hebben gedaan en daardoor weten ze dat ze de prijzen hier laag moeten houden. Je kunt hier al voor € 5.75 eten. Daarvoor krijg je dan een hamburger, frites en een drankje. Slim concept. Zou wel eens een succes kunnen worden. Maar of het de mensen die moeilijk rond kunnen komen echt helpt? Ik betwijfel het.
Thuis zie ik dat er een aantal antwoorden binnengedruppeld zijn op vragen die ik eerder op de dag had uitgezet. Informatie over armoede-onderzoekers, een reactie van een wijkagent en een uitnodging voor een koffie-ochtend bij Thuis in West. De onderkant kruipt dichterbij.
