In navolging van België is er ook hier een burgerbeweging ontstaan onder de naam ‘G1000’. Tim de Haan, Yvette Prinsen en ik gaan een kijkje nemen bij het Nederlandse initiatief. We zijn alledrie betrokken bij het vernieuwingsproces in Middelland. De G1000 University wordt gehouden in een lommerrijke omgeving aan de rand van Amersfoort. Ik hoop op een inspirerende dag die vooral laat zien hoe de ideeën en plannen van de bewuste burger tot klinkende resultaten leiden. Een dag die volop ruimte biedt om met verwante stadmakers ervaringen uit te wisselen. Maar dat valt tegen. PvdA-politicus Job Cohen trapt af met een aardig verhaal. Leuk hoe hij na zijn carrière in Amsterdam en Den Haag nog bezig is met nieuwe politiek. Hij begint met de vraag hoe we als G1000 invloed kunnen uitoefenen op de bestaande democratie en hoe je de kennis van de burgers verbindt met die van de deskundigen. “Het verschil tussen debat en dialoog is dat je niet de verschillen benadrukt, maar op zoek gaat naar punten waarop we elkaar kunnen vinden.” ‘Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn’ is één van de spelregels van de G1000. Ook pleit Cohen voor het vergoeden van de verdiensten van vrijwilligers. Ik ben dat volkomen met hem eens. Te veel democratische initiatieven sneuvelen omdat er sprake is van een raar soort tegenstelling tussen goed betaalde ambtenaren en onbetaalde vrijwilligers. Daar kan veel slimmer mee omgegaan worden. Bijvoorbeld door het aantal ambtenaren in gemeenten terug te dringen, nieuwe ambtenaren in de buurten waar ze wonen te recruteren en door competente vrijwilligers beter te vergoeden voor hun structurele inzet. Kijk hoe je de werkeloosheid in een wijk kan bestrijden. Ga in zee met goede ZZP’ers.
In de sessies die ik vervolgens bijwoon valt de klemtoon op het proces, dus niet op de inhoud. Men heeft er erg veel tijd voor nodig om uit te leggen hoe de G1000 werkt en hoe je een burgerdag organiseert. Verder constateer ik dat het lotingidee van Van Reybrouck in de praktijk onvoldoende werkt. Er wordt gebruik gemaakt van de administratie van de gemeente om tienduizend personen in te loten. Daar reageerden 450 mensen op. Dat is best een aardig resultaat, maar dat leidt op zo’n manier niet tot een enigszins representatieve selectie. Degenen die reageren blijken vooral wit en goed opgeleid te zijn. Na een G1000-dag moeten de lokaal gevormde initiatieven zelf hun plannen tot een goed einde proberen te brengen, maar juist daar wringt de schoen. Je wordt ingeloot, beleeft een inspirerende dag en bedenkt mooie ideeën om decentraal mee aan de slag te gaan en dan loop je vast op de oude politiek. Dat schiet niet op. Er moeten modellen worden ontwikkeld om het gat tussen totale autonomie en vastgeroeste politiek te dichten. Dat ei heb ik ook nog niet uitgebroed. We zullen meer met commerciële partijen en bemiddelde burgers in zee moeten, we zullen zelf initiatieven moeten ontwikkelen die inkomsten kunnen genereren en misschien moet de wetgeving zo worden aangepast dat er meer (financiële) ruimte ontstaat voor goed onderbouwde burgerplannen. Er zijn al gemeenten die in hun begroting een vast percentage vrij maken voor nieuw beleid.
Ik heb me ingeschreven voor het G1000-café. Gek wellicht, maar ik dacht daarbij aan drank en lekker kletsen met mensen die elders in het land met nieuwe dingen in de weer zijn. Was het maar waar. Al vrij snel worden we verzocht om ons naar een zaaltje te verplaatsen. De bedoeling is om ons weer in het proces onder te dompelen. Er liggen al weer lege kaartjes op ons te wachten. Daar moet een woord op verschijnen waarover zal worden gediscussieerd. En er staan een aantal indrukwekkende G1000-monitoren waarvan de werking wordt uitgelegd. De een na de ander verlaat zo onopgemerkt mogelijk de ruimte. Iemand die zegt dat hij even naar het toilet moet zie ik kort daarna buiten naar het parkeerterrein lopen. Ineens moeten we Engels praten. Uit ballorigheid schrijf ik het woord achtergrondzangeres en background vocalist op mijn kaartje. Dat leidt tot een serieuze behandeling, de vraag namelijk in hoeverre entertainment een rol moet spelen tijdens een G1000-dag. Ik richt mij wanhopig tot de aanwezige Australische gastspreker en zeg dat de nog levende Bee Gees de hoge tonen steeds moeilijker kunnen bereiken en dat achtergrondzangeressen die leemte zouden kunnen opvullen. Kort daarna sta ik in een benzinestation en consumeer achter elkaar een oudbakken bamistaaf, een zak Engels drop en een blikje chocomel. Het gaat weer goed met me.
Freek de Jonge in Middelland
Ter voorbereiding van zijn grote TV-verkiezingsconference in het voorjaar van 2017 wil Freek de Jonge zich een beeld vormen van de huidige lokale politiek in het land. De Middellandman reageert op zijn online oproep en nodigt hem uit om zijn licht op te komen steken in Rotterdam West. Een paar dagen later ontmoeten we elkaar in de keuken van ons huis aan de Mathenesserlaan. Ik vertel hem over ons cocreatie-experiment in Middelland. Dan maken we een wandeling door de buurt. Ik ontdek gelijk dat mijn beeld van Freek niet klopt. Hij gedraagt zich allerminst als een VIP, zijn ego zit hem niet in de weg en ook komt hij niet over als een grumpy old man. Opvallend veel allochtonen herkennen hem en stellen er prijs op hem even de hand te schudden. Freek communiceert makkelijk. We praten met Jan en alleman, van de mannen van de electrische kinderautootjes tot de uitbaters van een Turks theehuis aan de Schietbaanlaan. Ook zoeken we een geschikte plek om met de bewoners in gesprek te gaan. De man achter de bar bij Dizzy vraagt of we het over politiek willen gaan hebben. Natuurlijk niet, zeggen we met een stalen gezicht. Dizzy heeft inmiddels een Turkse eigenaar en die is vermoedelijk bang voor discussies over Erdogan en Gülen. Aan het eind van onze rondgang spreken we nog wat af over de invulling van de avond. Freek wil het over de zorg en het onderwijs gaan hebben, plus de vraag over de rol die de buurtbewoners in Middelland bij de nieuwe aanpak kunnen spelen.
Op 11 oktober is het zo ver. Freek begint zijn verhaal in het o zo knusse theater Mooi Weer & zo aan de ‘s Gravendijkwal met een opmerking over de dorpsraad van Muiderberg, de plek waar hij woont, die inmiddels door omliggende gemeenten is opgeslokt. En met verkeersgekte in zijn woonomgeving. Dan vuurt hij een aantal half komische, half filosofische kanttekeningen op ons af. “Willen we zijn of niet? Waarom blijft die klotewereld die klotewereld? Jullie hebben de kans het paradijs op aarde te realiseren. Begin met vertrouwen. Mag ik er zijn? Vervolgens discipline en concentratie.”
Over de zorg voert hij een dialoog met Dennis Lohuis van de Zorgvrijstraat Rotterdam West. Het onderwijs in de buurt bespreekt hij met Martin Broekema, Wieneke Gunneweg en Laura Kwak. Tussendoor strooit hij met praktische tips:
- Voer een basisloon in voor vrijwilligers.
- Laat schoolkinderen ouderen voorlezen.
- Organiseer 1 keer per veertien dagen een doe-dag.
- Herstel de verhouding tussen regels en etiquette (naar minder regels).
- Schaf de puberteit af.
Ondertussen mengen allemaal Middellanders zich in het gesprek. Enkele wetenschappers, een man die via loting in de wijk mee is gaan doen, een ondernemende ijsboer namens de winkeliers, een oud en een nieuw raadslid, enz. Lot Mertens is de laatste gast van Freek. Ze vertelt hoe leuk en ook lastig het is om met Middellanders aan de buurt te timmeren, en dat ze soms slapeloze nachten krijgt van het maken van bepaalde verantwoorde keuzes. De Jonge eindigt met zijn even stimulerende als ontroerende gedicht ‘Wees niet bang’:
wees niet bang
je mag opnieuw beginnen
vastberaden doelgericht
of aarzelend op de tast
houd je aan regels
volg je eigen zinnen
laat die hand maar los
of pak er juist een vast
wees niet bang
voor al te grote dromen
ga als je het zeker weet
en als je aarzelt wacht
hoe ijdel zijn de dingen
die je je hebt voorgenomen
het mooiste overkomt je
het minste is bedacht
wees niet bang
voor wat ze van je vinden
wat weet je van een ander
als je jezelf niet kent
verlies je oorsprong niet
door je te snel te binden
het leven lijkt afwisselend
maar zelfs de liefde went
wees niet bang
je bent een van de velen
en tegelijk
is er maar een als jij
dat betekent dat je
vaak zult moeten delen
en soms zal moeten zeggen
laat me vrij
Op deze avond klopte volgens mij zo’n beetje alles: Freek, zijn inbreng en de interactie, de liedjes van singer-songwriter Caroline Federbusch, de sfeer, de ambiance en de intimiteit. Mijn Surinaamse vriend vond alleen dat het ‘zeg maar’ allochtone deel van de wijk onvoldoende aanwezig was. Daar had hij gelijk in. Ik mailde hem dat ik bewust en gericht veel medelanders heb benaderd om te komen. Verder liet ik hem weten dat in Middelland ook veel witte westerse allo’s wonen. Van degenen die ik ken zaten in de zaal mensen met onder andere Oostduitse, Griekse, Finse en Vlaamse roots naast mensen met van geheel of gedeeltelijke Indiase, Surinaamse, Chinese, Indonesische en Marokkaanse komaf. Lekker kosmopolitisch. Ongeveer een derde van de aanwezigen.
(Een registratie van de avond door Jeroen Leemans is te zien op: http://bit.ly/2eKgGLS )
[…] G1000 en Freek de Jonge […]